عبدالرضا ناصرمقدسی- متخصص مغز و اعصاب این روزها صحبت از واکسن کرونا نه‌تنها یکی از مهم‌ترین مباحث در سطح جهان است، بلکه در ایران نیز به‌دلیل این ویژگی همیشگی کشورمان که یک موضوع ساده و مشخص تبدیل به موضوعی غامض و پیچیده می‌شود، به دغدغه‌ای با جنبه‌های مختلف تبدیل شده است. از ابتدای همه‌گیری کووید19، اینکه بشر بتواند هرچه زودتر واکسنی علیه این ویروس ابداع کند، از مهم‌ترین اهداف شرکت‌های دارویی و سازمان‌های بهداشتی بوده است. همه اما می‌دانستند که ساخت چنین واکسنی زمان‌بر خواهد بود، بنابراین اولین تمرکزها بر ساخت داروهایی بود که بتوانند از آمار مرگ‌ومیر بکاهند. با این حال همه دنیا منتظر بودند تا دانشمندان هرچه زودتر این واکسن را تولید کنند. دانشمندان دست به کار شدند. بعضی از کشورها همان راه‌های قدیمی تولید واکسن را پیش گرفتند. یعنی از ویروس زنده ضعیف‌شده یا ویروس کشته‌شده برای تحریک سیستم ایمنی افراد و ایجاد ایمنی در برابر ویروس کرونا استفاده کردند. اما بعضی دیگر همانند شرکت‌های آمریکایی و چندملیتی فایزر و مدرنا انقلابی در صنعت واکسن‌سازی دنیا به راه انداختند. آنها به جای استفاده از روش‌های مرسوم، این‌بار سراغ محتوای ژنتیکی ویروس رفته و از آن برای ایجاد واکسن جدید سود بردند. این واکسن‌ها با واردکردن «آر‌‌ان‌‌ای» که محتوای ژنتیکی ویروس کرونا را شامل می‌شود، سعی می‌کنند سیستم ایمنی را بفریبند. این آر‌‌ان‌‌ای پس از ورود به بدن وارد سلول‌های انسانی شده و به‌دنبال آن سبب ظاهرشدن یک‌سری از نشانگرهای خاص روی سطح سلولی می‌شوند. این نشانگرها در واقع همان نشانگرهای ویروس کرونا هستند. بنابراین سیستم ایمنی با فکر اینکه این نشانگرها بیگانه هستند علیه آن واکنش نشان داده و این‌گونه خود را جهت مقابله با ویروس کرونا در صورت ورود حقیقی آن به بدن آماده می‌کند. شاید تفکر اصلی حاکم بر این ویروس هم همان آماده‌سازی سیستم ایمنی با فریب آن باشد، اما دانشمندان از روشی بسیار جدید و پیشروانه برای ساخت آن بهره برده‌اند که می‌تواند علاوه‌بر اینکه به ما در مقابله با ویروس کرونا یاری برساند، ما را برای مقابله با سایر حمله‌های ویروسی محتمل در آینده نیز مجهز کند. همین تکنولوژی در این روزها که با جهش جدید ویروس نیز مواجه هستیم، این نوید را به ما می‌دهد که بتوانیم حتی سریعا علیه جهش‌های جدید هم مجهز شویم. از همین چند هفته پیش نیز کشورها به‌سرعت شروع به واکسیناسیون اتباع خود کردند. واکسیناسیون سبب می‌شود که زنجیره انتقال این بیماری شکسته شود. انتقال ویروس از یک فرد به فرد دیگر صورت می‌گیرد و وقتی ما بتوانیم هرچه بیشتر افراد یک جامعه را واکسینه کنیم عملا با قدرت بیشتری از این زنجیره انتقال جلوگیری کرده‌ایم. از سوی دیگر هر چقدر واکسیناسیون را زودتر شروع کنیم می‌توانیم از ابتلای افراد و مرگ‌ومیر ناشی از آن به میزان بیشتری جلوگیری کنیم. این کاری است که کشورهای مختلف در حال انجام آن هستند. این‌گونه نیست که همه کشورها بخواهند خود واکسن تولید کنند. البته باید توجه داشت که همه کشورهایی که واکسن تولید کرده‌اند، لزوما واکسن تولیدی‌شان با تکنولوژی جدید نخواهد بود و همین موضوع سبب تفاوت در کارایی و اثربخشی واکسن‌های تولیدشده می‌شود. کشورها با خرید این واکسن و انجام واکسیناسیون گسترده، هم از ابتلا و مرگ شهروندان خود جلوگیری می‌کنند و هم سعی می‌کنند در چرخه حذف این ویروس از جهان به‌شکل فعالی مشارکت داشته باشند. این در حالی است که کشور ما نه‌تنها واکسن نخریده بلکه تازه دارد از واکسنی رونمایی می‌کند که قرار است کارآزمایی بالینی آن تازه شروع شود. این موضوع به‌معنای ابتلا و مرگ هرچه بیشتر هم‌وطنان ماست. هیچ توجیه منطقی‌ای در پس این تصمیم وجود نداشته و باز تفکرات بیهوده و فرصت‌سوز مبنایی برای چنین تصمیماتی شده است. هرچه هست ما مردمان بدون آنکه مشارکتی در این تصمیمات داشته باشیم باید مثل همیشه دعا کنیم که از این گردنه نیز جان سالم به در ببریم. انگار جز دعا کاری از ما برنمی‌آید. فقط امیدوارم بیش از این شاهد مرگ شهروندان عزیزمان نباشیم.
نظرات